Recensión: Eli Ríos, Luns
Título: Luns Autora: Eli Ríos
Imaxe da Capa: Paula Gómez del Valle Editorial: Xerais ISBN: 9788491212010 Nº de páxinas: 152 páxs.
Sinopse:
Nerea ten a vida organizada. Pode considerarse unha muller con éxito dentro do estándar que marca a sociedade: é funcionaria, ten unha filla e un fillo, casada e con casa propia. No entanto, un luns recibe un diagnóstico de cancro de mama que o cambia todo. Vai morrer e ten apenas dous meses por diante e mil cousas pendentes por facer, que non poden ficar sen resolver. Moi pouco tempo e á vez suficiente para se decatar de que a súa realidade non lle permite encontrar un modo de se enfrontar á situación. Coa certeza da morte pairando en cada recuncho toma consciencia dunha realidade que non sempre é o que parece. Unha realidade oculta a plena luz do día.
"Luns", gañadora do Premio Torrente Ballester de novela en 2016, está escrita cunha técnica arriscada, valente e innovadora, que prescinde de adobíos e consegue conmover, logrando facer partícipe a quen a le das circunstancias que acontecen no día a día de Nerea.
Eli Ríos é indubidablemente unha das autoras do momento na literatura galega. A marxe dos premios o seu mérito está en introducir na literatura unha ollada feminista moi necesaria na literatura facendo partícipe a todos os públicos. O seu debut na "literatura para adultos" chega da man desta novela, Luns, gañadora do Premio Torrente Ballester de novela en 2016.
Luns é unha obra dunha carga sentimental e realista desbordante. Unha novela que faise eco da realidade de moitas mulleres e canalízaa mediante unha personaxe principal feminina que vive no que a sociedade define como "estabilidade". Nere ten dous fillos, traballa como funcionaria e semella ter unha vida plena a ollos da sociedade e do seu marido. Poderíamos pensar sen ler o libro que o diagnóstico do cancro é o comezo da autodestrución de Nere. Xa vos adianto que non é así.
Este libro non pretende ser un libro sobre a traxedia do cancro, senón que esta enfermidade unicamente amosa a lamentable situación dunha muller que non ten un espazo nin tempo autónomo. O seu traballo é a única liberación para ela e a súa familia un traballo cunha presión enorme. Nere foi educada, como todos, no patriarcado polo que non cre que exista unha forma distinta de levar o rumbo da súa vida. Unha presión asfixiante que o seu marido ignora completamente, cousa que a autora aproveita para introducir afirmacións que poden parecer ironía tráxica, pero que están á orde do día.
A vida non é mirar para adiante sen preocuparte de a quen pisas. Tripando por riba dun e do outro e do de acolá. Que son unha persoa, Nere. Que che pode parecer que non pero as cousas tamén me importan. O sentidiño, o primeiro. Ou que somos? Animais? Non che é así o conto, Nere. (páx. 31)
O cancro supón para Nere unha carga máis que acelera simplemente a propia vida. A súa enfermidade non supón ningún cambio na súa familia, no seu traballo e na súa relación de parella. Non ten posibilidade de expresar a súa dor, nin de chorar nin de aliviarse. A sociedade e a súa educación non permite a Nere ser unha enferma. De feito, a confesión ó seu marido do seu diagnóstico non supón un alivio para ela.
Mira, Nere... Non che está o forno para pallasadas... Non pensarás agora enfermar? Era o que me faltaba. Como que cancro? Aguanto o día de hoxe para que me digas que tes cancro? Pero de onde sacas tales historias? E agora seguro que vas empezar coa leria de que non falamos nunca de nada, que o tempo pasa, que calquera día morremos, que nunca facemos nada xuntos, que a vida é moi cura que nos pode atropelar un coche e non o contamos... (páx.67)
Sen embargo, o máis potente de Luns é a súa prosa. O libro, narrado en primeira persoa, fai da súa lectura un acto duro e complexo a nivel emocional. Por iso, vemos a vida de Nere como unha enumeración de miles de accións e obrigacións onde non hai tempo para nada máis. A presión que se exerce sobre ela mesma é brutal e faise eco de todos os males que a sociedade causou na muller. Non ides a topar a Nere lamentándose, senón axilizando aínda máis procesos. A súa mente e case robótica e non se permite lamber feridas.
As seis e media. Hoxe é o seguinte día. Martes. Milanesas. Vístome case ás escuras para que non esperte Manuel. Trabuquei os calcetíns. Outra vez. Un negro con flores rosas. Un negro con follas verdes. Poño o café no micro. Negro. Puro. Virxe. Sen azucre. Un minuto vinte segundos. Lavo a cara. Aliso o caelo. Dúas pinzas rosas con bolboretas fucsias. Lavo os dentes antes de almorzar. Pasta fresca de menta. (páx. 78)
Luns non é un libro calquera. É imposible pasar por el sen feridas ou reflectirse nalgún dos seus personaxes ou situacións. Unha novela que é preciso ler para abrir os ollos cara a realidade e que amosa a figura da muller dende a subalternidade que a historia falocéntrica outorgoulle. O final, dunha potencia desgarradora, é o peche dunha obra visceral, carente de didactismo expreso e lamentablemente realista.
