Marta Dacosta: "Nos meus andeis os lugares especiais ocúpaos a poesía galega e a poesía oriental"
Marta Dacosta (Vigo, 1966) é profesora de lingua e literatura galegas no ensino medio. Colaborou en revistas como Cadernos de lingua e Festa da palabra silenciada con estudos sobre temas diversos e é autora da guía de lectura Con pólvora e magnolias (1994). Á parte de ver editada a súa poesía en diferentes revistas e xornais, participou en publicacións colectivas, como Para sair do Século, nova proposta poética (1997). Destacada representante do que algúns estudosos deron en chamar a "Xeración dos 90", publicou os poemarios Crear o mar en Compostela (1994), Premio O Grelo da Asociación Cultural O Grelo; Pel de ameixa (1996), Premio González Garcés da Deputación da Coruña e En atalaia aberta (2000). Con Setembro, Marta Dacosta converteuse na primeira muller en gañar o Premio de Poesía Martín Codax. Publicou tamén outros poemarios como Na casa da avoa (2017) e Labirinto ou memoria (2018).
Texto: Editorial Galaxia
Fotografías: Cedidas pola autora
- Comecemos cunha idea forte. ¿Qué é a poesía para vostede?
Dito de maneira rápida, é unha forma de coñecemento. Sexa como lectora ou como escritora, a poesía permite botar unha ollada diferente sobre a realidade. Obríganos a deternos, a volver sobre o lido, a analizalo; obríganos a pensar e, por iso, a descubrir o que nos rodea ou a nós mesmas.
- Cando comezou a escribir?
De cativa, por volta dos dez anos que eu lembre. De maneira moi ocasional, por suposto. Na adolescencia, a poesía fíxoseme a mellor forma de expresión e aí a escrita converteuse en hábito.
- Cales son ós seus libros imprescindibles?
Non adoito volver sobre o lido. Especialmente porque sei que non me vai chegar esta vida para ler todo o que eu quixera. Nos meus andeis os lugares especiais ocúpaos a poesía galega e a poesía oriental. Creo que eses son os meus imprescindíbeis.
- Como definiría o seu proceso creativo?
Caótico, lento, oportunista. Só unha vez fun sistemática. Escribía Argola. Ese libro naceu da premeditación. Pensei o tema e día tras día, e durante un outono escribín un detrás doutro os poemas que o compoñen, que non son todos os que escribín, porque unha parte deles remataron na papeleira. Mais non é así como se constrúen os meus libros. Eu escribo cando sinto a necesidade: unha imaxe que me conmove, unha palabra ou unha frase… unha paisaxe. E vou gardando todas esas pezas. Un día decido revisar o escrito. E ordeno os poemas buscando unha idea central. Cando teño ese núcleo ordenado comeza o proceso de construción do libro, de maneira espotánea, nese proceso de ordenación e revisión nacen novos textos e o labor de rescritura é tamén moi intenso.
- Pode dicirse que Na casa da avoa (Galaxia, 2017) é unha homenaxe a todas as mulleres da nosa historia?
Si, a todas as mulleres. Eu sempre digo que é a galería da casa en que as fun recibindo a todas e alí hai raíñas e migrantes, mulleres anónimas e nomes que non se din, mais que todo o mundo coñece. Talvez porque todas comparten esa dualidade: coñecemento e descoñecemento, como Nefertiti: o que parece e o que oculta, a máxima expresión da beleza, como algo imposto e polo que foi utilizada, e as engurras ocultas na escultura agochada no seu interior que nos revelan á muller real que está por debaixo da imaxe que se nos entrega. Desde esta perspectiva é tamén unha reivindicación da muller real, coas súas deformidades e cicatrices, que son, ao fin e ao cabo, o seu paso pola vida, a imaxe da súa sabedoría.
- Cal é o xerme de Labirinto ou memoria (Caldeirón, 2018)?
Este libro é do mesmo tempo ca Na casa da avoa. Eu sempre digo que, se o outro é a galería en que recibimos as visitas, este é o cuarto, o cuarto do que pechamos a porta para que non entren. A memoria, que xa aparece no título, ten moita importancia, como se constrúe a memoria persoal, canto ten de radiografía e canto de reconstrución, porque permanecen unhas lembranzas e se borran outras, quen garda a memoria e como.
- Cal é o gran tema sobre o que aínda non escribiu, mais ten interese en facelo?
Calquera tema que me emocione. Por exemplo a natureza, ou a lingua, gustaríame escribir sobre a nosa lingua. Mais, creo que ese é un grandísimo reto. Tentareino, o tempo dirá.
- Se tivese que elixir un poema de cada un dos poemarios que ten publicados para unha futura antoloxía poética das súas obras completas. Cales serían?
Fixen algo así neste ano, para enviar a un centro escolar ao que estaba convidada. Para responder á pregunta, escollería os seguintes:
“un poema de sanque non se fai nun minuto”, de Crear o mar en Compostela.
“Nesta pel de ameixa...” de Pel de ameixa.
“HOXE ESTOU EN SILENCIO xogando co pasado,” de Setembro.
“Estou empapada” de En atalaia alerta.
“ORDENEMOS o universo” de As amantes de Hamlet.
“1940” de Cinsa.
“NADA foi suficiente” de Acuática alma.
“SER ESTRELA e cruzar a bóveda en silencio” de Argola.
“NA REALIDADE” de Dun lago escuro.
“AGORA, eu son filla de Medea” ou “TIRA a roupa” de Na casa da avoa.
“Neste lugar do mundo” de Labirinto ou memoria.
- Como definiría o estado da poesía galega?
Vizoso. Realmente temos unha grande fortuna. Contamos cunha das mellores poesías a nivel planetario, e as xeracións que nos suceden seguen afondando nunha escrita que corresponde ao seu tempo e segue a nos sorprender pola súa beleza e capacidade de emocionar.
- Podería recomendar algún título para esta época de inestabilidade?
Feliz idade, de Olga Novo, que vén de ser o mellor libro de poesía para a Gala do libro galego e que é un conxunto moi potente e cheo, xustamente, de felicidade, o mellor para estas datas.
- Para rematar. Tes algún proxecto en marcha ou finalizado do que poidas adiantar algo?
Ando a darlle voltas a un par de ideas. As dúas contan con soporte textual. A unha delas quero darlle aínda máis tempo, ten máis percorrido. A outra estou traballando nela, está algo verde aínda. Ademais, este confinamento non axudou (ben, ao mellor foi o teletraballo, máis có confinamento, non o sei). Traballando.
