Recensión: Julian Barnes, O ruÃdo do tempo
TÃtulo: O ruÃdo do tempo
TÃtulo orixinal: The Noise of Time
Autor: Julian Barnes
Traductor: Moisés Barcia
Editorial: Rinoceronte
ISBN: 9788417388355
Nº de páxinas: 194 páxs
Sinopse:
Na década de 1930, Dmitri Shostakóvich ten uns trinta anos e Stalin asiste a unha representación da súa ópera Lady Macbeth de Mtsensk. No Pravda publÃcase unha terrible crÃtica que parece que o vai levar ao exilio ou á morte. Porén, o músico logra salvar esta situación.
Barnes reconstrúe nesta breve novela a vida do músico Shostakóvich e as duras decisións que tivo que tomar nos seus momentos históricos sombrÃos, e indaga no medo e a culpa, na dificultade de comportarse con honradez nos tempos de barbarie e na difÃcil supervivencia da arte neses anos terribles.
Xa sei, chego tardÃsimo a ler algunha obra de Barnes, mais cheguei e iso é o importante. Nin sequera sei se foi a mellor para comezar a coñecer a súa obra, mais sen dúbida prestoume moito a súa lectura, tendo en conta que o libro cambia bastante dende o comezo ó fin.
No comezo do libro tiven a sensación de que estaba ante unha obra na que a construción dos ambientes e a historia de decadencia do músico serÃan os elementos principais. De feito, as primeiras páxinas lembráronme moito a algúns textos de Jack London pola fascinación que semellaba que existÃa no texto tocante a xerar tensión narrativa a través das descricións do externo, do orgánico e das sensacións (palpitacións, suor, sons...) e non dos propios feitos.
Co paso das páxinas o libro torna, inesperadamente, moito máis reflexivo e afonda moitÃsimo máis nas anécdotas da vida do compositor ruso. Temos que ter en conta que gran parte das fabulacións do autor sobre a vida de Dmitri Shostakóvich parten das fontes biográficas que consultou, e que el mesmo relata no final do volume, mais é evidente que moitas veces aproveitase desas situacións para introducir reflexións e pensamentos que exceden a figura do seu "eu" nesta "autobiografÃa".
Cando comezaran as ameazas contra el, dixéralles aos seus amigos: "AÃnda que me corten as dúas mans, seguirei escribindo música cunha pluma na boca." Foran palabras desafiantes destinadas a manter o ánimo de todo o mundo, incluÃdo o seu. [...] Na Rusia de Stalin non habÃa compositores que escribisen cunha pluma entre os dentes. En diante só haberÃa dúas clases de compositores: os que estaban vivos e asustados e os que estaban mortos.
Comunistas nun extremo, capitalistas no outro e el no medio.
Ser ruso era ser pesimista; ser soviético era ser optimista. Por iso as palabras "Rusia soviética" eran contraditorias. O Poder nunca o comprendeu.
Mais non sinalo este aspecto como algo negativo, senón todo o contrario. Hai que ter moito talento para xogar cos brancos nunha biografÃa e facela tan literaria e reflexiva que constitúa non so un documento de interese a nivel divulgador, senón tamén un pouco unha reflexión universal sobre os xogos de poder e a súa influencia nas artes. De feito, creo que é notable que o propio autor deixa claro que Dmitri Shostakóvich o único que quiso na súa vida é gozar da música, polo que este texto resulta, desgraciadamente, unha crónica sobre alguén que non quererÃa ser representado en ningures. Na miña opinión, destes tipos de personaxes e dos que se alimenta a boa literatura.
QuerÃa que o deixasen en paz coa súa música, a súa familia e os seus amigos; o máis simple dos desexos, e, porén, completamente irrealizable. QuerÃan que os enxeñeiros o modelasen, igual que a todos os demais. [...]Reclamaban un "Shostakóvich optimista". AÃnda que o mundo estivese ata o pescozo de sangre e xurro, contábase con que mantiveses o sorriso na cara. Pero a natureza do artista era ser pesimista e neurótico. Xa que logo, querÃan que non foses artista.
En resumo, sorprendeume moito este libro polas reflexións que hai nel, pola forma de construÃr unha biografÃa sen renunciar a literatura, como tamén fai Emmanuel Carrère co seu Limonov, e polo moito que me impresionou a escolla que realiza dos elementos da propia vida do músico para construÃr un discurso universal.
